آزمایش کشت مدفوع (Stool Culture) چیست؟ راهنما کامل تفسیر نتیجه
آزمایش کشت مدفوع روشی آزمایشگاهی برای شناسایی باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های موجود در دستگاه گوارش است که می‌توانند باعث مشکلاتی مانند اسهال، تب یا درد شکمی شوند. آزمایش Stool Culture به پزشکان کمک می‌کند تا نوع دقیق عفونت و حساسیت آن به داروها را مشخص و درمان موثرتری انتخاب کنند. در این مطلب از مجله بادی‌بان همه آنچه باید درباره این آزمایش بدانید مرور می‌شود.
آزمایش کشت مدفوع چیست؟
آزمایش کشت مدفوع یک روش آزمایشگاهی دقیق است که به پزشکان کمک می‌کند نوع میکروارگانیسم‌های موجود در دستگاه گوارش را شناسایی کنند. در این آزمایش، نمونه‌ای از مدفوع فرد جمع‌آوری شده و در محیطی غنی از مواد مغذی در آزمایشگاه قرار می‌گیرد. در این شرایط، باکتری‌ها و سایر میکروب‌های احتمالی رشد کرده و کلونی تشکیل می‌دهند. سپس تکنسین‌های آزمایشگاه با استفاده از میکروسکوپ و تست‌های شیمیایی، ارگانیسم‌های بیماری‌زا مانند سالمونلا، شیگلا یا ای. کولی را شناسایی می‌کنند.
آزمایش Stool Culture ابزاری موثر برای یافتن علت دقیق علائم گوارشی محسوب می‌شود. نتایج این تست به پزشک امکان می‌دهد بیماری‌های عفونی را شناسایی کرده و بهترین درمان، مانند آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز کند. این آزمایش سریع، بدون درد و نسبتا ساده است و در نهایت، پزشک با بررسی نتایج و انجام تفسیر آزمایش، مشخص می‌کند آیا وجود باکتری‌های بیماری‌زا علت مشکلات گوارشی بیمار بوده است یا خیر.
چرا کشت مدفوع انجام می‌شود؟
آزمایش کشت مدفوع زمانی درخواست می‌شود که پزشک به وجود عفونت در دستگاه گوارش مشکوک باشد. علائمی زیر می‌توانند نشانه‌هایی از عفونت باکتریایی باشند.
- اسهال شدید یا طولانی‌مدت
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
- درد یا گرفتگی شکمی
- تب
- حالت تهوع یا استفراغ
در چنین مواردی، بررسی نمونه مدفوع کمک می‌کند نوع دقیق باکتری بیماری‌زا شناسایی شود. علاوه‌بر این، آزمایش Stool Culture در شرایطی مانند مسمومیت غذایی، سفر به مناطقی با آب یا غذای ناسالم یا در افراد با سیستم ایمنی ضعیف (از جمله نوزادان، سالمندان یا بیماران مبتلا به HIV/AIDS تجویز می‌شود. علاوه‌بر کشت، گاهی پزشک آزمایش خون مخفی در مدفوع را برای شناسایی خونریزی‌های پنهان دستگاه گوارش تجویز می‌کند.
تفسیر آزمایش کشت مدفوع
نتیجه‌ی آزمایش کشت مدفوع معمولا به دو حالت اصلی تقسیم می‌شود:
- Negative (منفی): نشان‌دهنده وضعیت نرمال است؛ یعنی در نمونه مدفوع هیچ باکتری یا انگل بیماری‌زا رشد نکرده و سلامت دستگاه گوارش تهدید نمی‌شود. این نتیجه معمولا خیال بیمار و پزشک را راحت می‌کند که مشکل گوارشی ناشی از عفونت میکروبی نیست.
- Positive (مثبت): به معنای وجود یک عامل بیماری‌زا در نمونه است. این پاتوژن می‌تواند باکتری، ویروس یا حتی انگل باشد که احتمال ابتلا به عفونت‌های گوارشی، مسمومیت غذایی یا مشکلات روده‌ای دیگر را مطرح می‌کند. در این حالت، پزشک بر اساس نوع میکروب و شدت علائم، درمان مناسب مثل آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد انگل را تجویز می‌کند.
به‌طور کلی، مثبت‌بودن نتیجه آزمایش بیانگر این است که یک میکروب مشخص در دستگاه گوارش شناسایی شده و نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارد. جالب است بدانید که آزمایش‌های تشخیصی مشابه، مانند آزمایش کشت ادرار هم برای بررسی وجود باکتری‌ها یا عفونت‌های مجاری ادراری استفاده می‌شوند. ترکیب این اطلاعات، کمک می‌کند پزشک تصویر جامع‌تری از وضعیت سلامت عمومی بدن به دست آورد.
در آزمایش کشت مدفوع چه چیزهایی مشخص می‌شود؟
یکی از مهم‌ترین اهداف آزمایش کشت مدفوع، شناسایی باکتری‌ها یا میکروب‌هایی است که می‌توانند عامل بیماری‌های گوارشی باشند. وقتی نمونه مدفوع در محیط آزمایشگاهی کشت داده می‌شود، رشد میکروب‌ها تحت نظر قرار می‌گیرد تا نوع دقیق آن‌ها مشخص شود. این بررسی اغلب روی شایع‌ترین باکتری‌های ایجادکننده عفونت‌های روده‌ای متمرکز است، از جمله:
- کمپیلوباکتر (Campylobacter)
- سالمونلا (Salmonella)
- شیگلا (Shigella)
برخی از باکتری‌ها نه به خاطر حضور مستقیمشان، بلکه به دلیل سمومی که ترشح می‌کنند، باعث بیماری‌های گوارشی می‌شوند. برای شناسایی این دسته از عوامل معمولا تنها آزمایش کشت مدفوع کافی نیست و روش‌های دقیق‌تری مانند PCR یا آزمایش آنتی‌ژن مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مهم‌ترین نمونه‌های این گروه می‌توان به اشریشیا کلی (E. coli) و کلستریدیوم دیفیسیل (Clostridium difficile) اشاره کرد که در صورت رشد کنترل‌نشده یا تولید سموم، مشکلات جدی و گاه خطرناکی در دستگاه گوارش ایجاد می‌کنند.
علاوه‌بر این، بسته به سابقه پزشکی یا سفرهای اخیر بیمار، ممکن است باکتری‌های دیگری نیز در کشت بررسی شوند، مانند:
- آئروموناس (Aeromonas)
- پلسیوموناس (Plesiomonas)
- یرسینیا انتروکولیتیکا (Yersinia enterocolitica)
- گونه‌های ویبریو (Vibrio)
کلام اخر بادی‌بان
آزمایش کشت مدفوع یک روش ساده، ایمن و مطمئن است که می‌تواند تصویر روشنی از وضعیت میکروبی دستگاه گوارش ارائه دهد. شناسایی به‌موقع باکتری‌های مضر، به پزشک کمک می‌کند تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کرده و بهترین درمان را برای شما انتخاب کند. اگر مدتی است با مشکلاتی مانند اسهال مکرر، تهوع، درد شکمی یا استفراغ روبه‌رو هستید، مراجعه به پزشک و انجام این آزمایش می‌تواند گام مهمی در مسیر بهبود و بازگشت به سلامت باشد.
منابع
